1-3-4-1- تعیین ترتیب آبراهه های اصلی و فرعی………………………………. 20

1-3-4-2- تعیین ضریب دو شاخه شدن………………………………………… 21

1-3-4-3- برآورد زمان تمركز………………………………………… 21

– رابطه برانزلی ویلیامز………………………………………… 21

– رابطه جیاندوتی ………………………………………… 22

– رابطه كرپیچ …………………………………………. 22

1-3-4-4- پروفیل طولی و شیب آبراهه اصلی ……………………… 22

1-3-4-5- شیب ناخالص وخالص ………………………………………. 22

1-4-4-6- تراكم شبكه رودخانه ها (Drainage density)……………….. 23

1-4-4-7- شكل آبراهه………………………………………… 23

1-4-4-8- شكل حوزه ……………………………………….. 24

1-4-4-9- ضریب فشردگی …………………………………………. 24

1-4-4-10- ضریب شكل (Form factor)………………………………………… 25

1-4-4-11- طول و عرض مستطیل معادل حوزه (Equirolent Regtangular)……. 25

فصل دوم – استخراج اطلاعاتفیزیوگرافیمنطقه

1- موقعیت و وسعت………………………………………….. 27

2-2- انجام موارد ذیل با استفاده از نقشه توپوگرافی 1:25000…………….. 27

2-2-1- تقسیم بندی منطقه تالوگ به واحد های هیدرولوژیك و غیرهیدرولوژیك………. 27

جدول2- 1 – راهنمای ترکیب زیرحوزه های بالا دست رودخانه شیرین آب…………….. 27

شکل 2-1- نقشه موقعیت واحدهای هیدرولوژیک حوزه تالوگ……………………….. 28

2-2- 2- رقومی كردن نقشه ها……………………………………….. 29

2-3- استخراج اطلاعات خصوصیات فیزیكی منطقه………………… 29

2-3-1- مساحت و محیط زیر حوزه ها ………………………………………..29

2-3-2- تهیه مدل رقومی ارتفاع (DEM) …………………………………. 29

2-3-3- تهیه جدول و نمودار هیپسومتریك توزیع سطح با ارتفاع…………….. 30

2-3-4- تهیه منحنی تراكمی ارتفاع – سطح……………………………………… 31

2-3-5- تعیین ارتفاع متوسط وزنی ، ارتفاع میانه وارتفاع بیشترین فراوانی……….. 87

2-3-5-1- ارتفاع متوسط وزنی…………………………………………. 87

2-3-5-2- ارتفاع میانه ………………………………………… 87

2-3-5-3- ارتفاع متوسط مستقیم ………………………………………….87

2-3-5-4- ارتفاع بیشترین فراوانی(نمای ارتفاعی)……………………….. 87

2-3-5 -5- تهیه نقشه شیب از (DEM)……………………………………….. 88

2-3-5-6- كلاس بندی نقشه شیب………………………………………….. 88

2-3- 5-7- تعیین مساحت كلاسهای شیب حوزه و زیرحوزه ها……………… 89

2-3-5-8- تهیه نقشه جهت…………………………………………..93

2-3-5-9 تعیین توزیع مساحات كل حوزه نسبت به جهات جغرافیایی………….. 93

2-4- برآورد موارد مربوط به شبكه آبراهه و شكل حوزه………………………… 95

2-4-1- تعیین ترتیب آبراهه های اصلی و فرعی…………………………….95

2-4-2- تعیین ضریب دو شاخه شدن…………………………………………. 95

2-4-3- برآورد زمان تمركز………………………………………… 98

2-4-3-1- رابطه برانزلی ویلیامز………………………………………… 98

2-4-3-2- رابطه جیاندوتی …………………………………………. 98

2-4-3-3- رابطه كرپیچ …………………………………………. 98

2-4-2- پروفیل طولی و شیب آبراهه اصلی ………………………………….. 99

2-4-2-1- شیب خالص و ناخالص…………………………………………… 99

2-4 -3- تراكم شبكه رودخانه ها (Drainage density)………………….. 113

2-4-4- شكل آبراهه………………………………………… 114

2-4-5- شكل حوزه ……………………………………….. 114

2-4-5-1- ضریب فشردگی …………………………………………. 114

2-4-6 – ضریب شكل …………………………………………. 114

2-4-7- طول و عرض مستطیل معادل حوزه ……………………….115

فصل سوم- فرسایش

-مقدمه………………………………………… 118

2- هدف از تهیه طرح…………………………………………. 120

3- موقعیت و شرح عمومی منطقه…………………………….. 120

3-1- حوزه آبخیز رودخانه شیرین آب…………………………… 120

فصل چهارم – اصول و مفاهیم مربوط به فرسایش و روش های اندازه گیری آن

1- مقدمه………………………………………… 128

2- تعریف فرسایش…………………………………………… 129

2-1- مرحله كنش و برداشت…………………………………. 129

2-2- مرحله حمل یا انتقال…………………………………………. 130

2-3- مرحله رسوب گذاری یا تجمع مواد……………………….. 130

3-روش های اندازه گیری فرسایش و رسوب…………………….. 130

3-1- اندازه گیری در مرحله برداشت……………………………… 130

3-2- اندازه گیری در مرحله انتقال……………………………………… 131

3-3- نمونه برداری از مواد معلق و تعیین دبی رسوبات معلق………. 131

3-4-نمونه برداری باركف و تعیین مقدار آن…………………………… 132

3-5-اندازه گیری رسوب در محل رسوب گذاری……………………….. 132

4- برآورد فرسایش و رسوب………………………………………….. 133

4-1- طبقه‎بندی انواع مدل های برآورد فرسایش و رسوب…………….. 133

4-1-1- انتخاب مدل…………………………………………. 135

4-1-2- معرفی برخی مدل های برآورد فرسایش و رسوب……………….. 136

4-1-2-1-مدل…………………………………………. 136

4-1-2-2-مدل…………………………………………. 136

4-1-2-3- مدل…………………………………………. 137

4-1-2-4-معادله جهانی تلفات خاك…………………………….. 137

4-1-2-5- مدل پسیاك………………………………………….. 137

4-1-2-6- مدل…………………………………………. 138

5- مطالعات فرسایش و رسوب در ایران……………………………. 137

6- فرایندها و اشكال مختلف فرسایش در حوزه های آبخیز………. 138

6-1- فرسایش ورقه ای…………………………………………. 139

6-2- فرسایش شیاری…………………………………………. 140

6-3- فرسایش آبراهه ای…………………………………………. 142

6-4- فرسایش خندقی…………………………………………. 143

6-5- فرسایش بدلند یا هزار دره ………………………………………..144

7-6- فرسایش كناره ای…………………………………………. 146

فصل پنجم – جمع بندی و پیشنهادها

5-1- روشهای مبارزه با فرسایش…………………………………………… 149

5-2- عملیات بیولوژیک (مبارزه غیر مسیقیم)…………………………… 150

1- استفاده صحیح از زمین…………………………………………. 150

2- مدیریت زراعی…………………………………………. 151

2-1- استقرارپوشش گیاهیمناسب………………………………….. 151

2-1-1- بذر کاری…………………………………………. 152

2-1-2- بذر پاشی…………………………………………. 152

2-1-3-کپه کاری…………………………………………. 153

2-1-4- بوته کاری…………………………………………. 153

2-1-5-درختکاری…………………………………………. 154

2-2- مالچ پاشی…………………………………………. 154

2-3- انجام شخم مناسب………………………………………….. 155

6-4-عملیات مکانیکی( مبارزه مستقیم) ……………………….155

6-4-1- بانکت بندی…………………………………………. 156

6-4-1-1- بانکت شیبدار ………………………………………..156

6-4-1-2-بانکت افقی…………………………………………. 157

6-5- شمع کوبی…………………………………………. 158

6-6- سدهای چپری…………………………………………. 158

6-7- سدهای سبک فلزی…………………………………………. 159

6-8- سدها ی خشکه چین……………………………………… 160

6-9-جمع بندی و پیشنهادات……………………………………… 164

منابع مورد استفاده……………………………………….. 166

فصل اول: مشخصات عمومی طرح

1- مقدمه

فیزیوگرافی در حقیقت مطالعه خصوصیات فیزیكی و وضعیت مورفولوژی آبخیز یك حوزه است كه اثر تعیین كننده ای بر خصوصیات هیدرولوژی و رژیم آبی آن دارد. آگاهی به خصوصیات فیزیوگرافی یك حوزه با داشتن اطلاعاتی از شرایط آب و هوایی منطقه می تواند تصویر نسبتاً دقیقی از كاركرد كمی و كیفی سیستم هیدرولوژیک آن حوزه بدست دهد.خصوصیات فیزیوگرافی حوزه ها نه فقط بطور مستقیم بر رژیم هیدرولوژیك آنها و از جمله میزان تولیدآبی سالانه، حجم سیلابها، شدت فرسایش خاك و میزان رسوب تولیدی اثر می گذارد بلكه بطور غیر مستقیم و نیز با اثر بر آب و هوا و وضعیت اكولوژی و پوشش گیاهی به میزان زیادی رژیم آبی حوزه آبخیز را تحت تأثیر خود قرار می دهد.پاره ای از خصوصیات فیزیوگرافی از جمله ارتفاع، شیب و جهت شیب می توانند بسیاری از عوامل آب و هوایی نظیر درجه حرارت و تغییرات آن، نوع و میزان ریزش جوی سالانه، میزان تبخیر و تعرق را تشدید و یا تعدیل كنند و بطور كلی موجب پیدایش انواع مختلف آب و هوای موضعی و یا حتی منطقه ای شوند از اینرو لازم است كه در مطالعات سدسازی یك حوزه فبل از هر چیز خصوصیات فیزیوگرافی آن، مورد مطالعه قرار گیرد.

این مطالعه به منظور شناسایی خصوصیات فیزیكی مناطق رودخانه شیرین آب و بالا دست آن را جهت مطالعات كنترل سیلاب و با استفاده از قابلیتهای سیستم اطلاعات جغرافیایی به انجام رسیده است.

2-1- موقعیت و وسعت

كیلومتری شمال شرق شهرستان دزفول، در محدوده جغرافیایی ² 27 ¢ 24° 32 تا ² 43 ¢ 39° 32 درجه عرض شمالی و ² 22 ¢ 36° 48 تا ² 35 ¢ 55° 48 درجه طول شرقی واقع گردیده است. از شمال بهحوزه آبریزسد دز از جنوب به دشت گتوند از شرق به حوزه آبریزرودخانه شور و از غرب به حوزه آبریز رود گلال تابیران محدود می گردد. مساحت كل منطقه 01/380 كیلومتر مربع می باشد.شکل شماره (1-1) موقعیت منطقه را نسبت به استان خوزستان و شکل شماره (2-2) راههای دسترسی به منطقه را نشان می دهند.

3-1- روش مطالعه

مطالعات فیزیوگرافی حوزه بالا دست رودخانه شیرین آب به شرح و مراحل زیر صورت گرفته است:

1-3-1- جمع آوری اطلاعات

1-1-3-1- جمع آوری نقشه ها و عكسهای هوایی

منطقه مورد مطالعه جزیی از شیت 1:250000 دزفول به شماره NI -39 -13 می باشد در این مطالعه از اطلاعات رقومی نقشه های 1:25000 تهیه شده توسط سازمان نقشه برداری (از بلوک 66 به نام دزفول) استفاده شده است.

2-3-1- انجام موارد ذیل با استفاده از نقشه توپوگرافی 1:25000

1-2-3-1- تقسیم بندی منطقه مورد مطالعه به واحد های هیدرولوژیك و غیرهیدرولوژیك

به منظور امكان شناخت بیشتر خصوصیات هیدرولوژی واحدهای مختلف جهت اجرای برنامه های حفاظت خاك و کنترل رسوب و امكان تعیین اولویت وسهولت در تدوین برنامه زمانبندی در اجرای آنها، تقسیم بندی منطقه مطالعاتی به چند واحد هیدرولوژیكی مناسب، عملی اجتناب ناپذیر است.

مناطق تالوگ و سردشت به 50 واحد هیدرولوژیكی تقسیم شده است.که برخی از آنها از ترکیب زیر حوزه های بالادست تشکیل شده اند.

2-7-3. مدل منطق فازی ( Fuzzy Logic Model)…………………………14

2-8. کاربردمنطق فازیدر تصمیم گیری…………………………………. 15

2-9. بررسی و ارزیابی معیارهای موردنیاز در مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی……15

2-9-1. جمعیت………………………………………… 15

2-9-2. مساحت و شعاع پوشش……………………… 15

2-9-3. شبکه ترافیک………………………………………… 16

2-9-4. کاربری اراضی…………………………………………16

2-9-5. پتانسیل خطر………………………………………… 16

2-10. حفاظت در مقابل حریق………………………………………….. 17

2-11. طبقه بندی حوادث………………………………………….. 17

2-11-1. طبقه بندی حوادث بر اساس عواقب آن ها ………………………17

2-11-2. طبقه بندی حوادث بر اساس عامل حادثه……………………… 18

2-11-3. طبقه بندی حوادث بر اساس اراده انسانی………………….. 18

2-11-4. طبقه بندی حوادث بر اساس خصوصیات خطر………………….. 19

2-12. دلایل آتش سوزی در شهرها………………………………………… 19

2-13. کاربرد انواع مدل ها در برای بررسی مراکز خدمات رسانی…………… 20

2-13-1. مدل دایره ای یا شعاعی………………………………………….. 20

2-13-2. تجزیه وتحلیل سطوح خدماتی با استفاده از تابع نزدیکی…………… 20

2-13-3. تجزیه وتحلیل سطوح خدماتی با استفاده از عملیات همسایگی………….21

2-13-4. مدل تخصیص…………………………………………… 21

2-13-5. مدل حداکثر پوشش…………………………………………… 22

2-14. عوامل تأثیرگذار بر شعاع پوشش ایستگاه های آتش نشانی……………….. 22

2-14-1. تراکم مسکونی………………………………………….. 22

2-14-2. تراکم مراکز تجاری………………………………………….. 22

2-14-3. بافت شهری (امکان و ضریب دسترسی، بافت و شبکه و دسترسی)……..23

فصل سوم………………………………………… 24

3-1. معرفی منطقه یک شهری بندرعباس…………………………….. 25

3-1-1. کاربری اراضی منطقه یک شهری بندرعباس………………….. 26

3-1-2. ویژگی های جمعیتی منطقه یک شهرداری بندرعباس………….. 27

3-1-3. وضعیت اقلیمی منطقه…………………………………………. 28

3-2. روش تحقیق………………………………………….. 29

3-2-1. تهیه اطلاعات مکانی و توصیفی موردنیاز……………………. 30

3-2-1-1. لایه تراکم جمعیتی………………………………………….. 30

3-2-1-2. لایه نزدیکی به مراکز صنعتی………………………………… 30

3-2-1-3. لایه نزدیکی به مراکز اداری………………………………………….. 30

3-2-1-4. لایه نزدیکی به مراکز آموزشی و درمانی………………………… 31

3-2-1-5. لایه نزدیکی به مراکز تجاری………………………………………….. 31

3-2-1-6. لایه نزدیکی به شبکه ارتباطی……………………………………….. 31

3-2-1-7. لایه پوشش عملکردی ایستگاه های آتش نشانی موجود………….. 31

3-2-1-8. لایه محدودیت………………………………………….. 31

3-2-2. استانداردسازی نقشه های فازی………………………………………….. 32

3-2-3. روش (AHP)………………………………………… 32

3-2-3-1. ساختن سلسله مراتب………………………………………….. 33

3-2-3-2. مقایسه زوجی و محاسبه وزن……………………………………. 33

3-2-3-3. محاسبه نرخ ناسازگاری………………………………………….. 34

3-2-3-3-1. میانگین بردار ناسازگاری………………………………………….. 35

3-2-3-4. محاسبه شاخص ناسازگاری………………………………………….. 35

3-2-3-5. محاسبه نرخ ناسازگاری………………………………………….. 36

فصل چهارم…………………………………………. 37

4-1. شناخت وضع موجود منطقه ازلحاظ ایستگاه های آتش نشانی………… 28

4-2. مکان یابی استقرار ایستگاه های آتش نشانی در منطقه ی یک شهر بندرعباس……. 38

4-3. معیارها و شاخصهای مورداستفاده………………………………………… 38

جدول شماره 4-1 معیارها و زیر معیارهای موردبررسی در پژوهش…………. 39

4-4. محاسبه وزن نهایی معیارها و زیرمعیارها………………………………. 41

4-5. ایجاد لایههای اطلاعاتی در محیط GIS…………………………………..

4-5-1. لایه نزدیکی به مراکز صنعتی………………………………………….. 44

4-5-2. لایه تراکم جمعیتی………………………………………….. 45

4-5-3. لایه نزدیکی به مراکز اداری………………………………………….. 46

4-5-4. لایه نزدیکی به مراکز آموزشی………………………………………….. 48

4-5-5. لایه نزدیکی به مراکز درمانی………………………………………….. 48

4-5-6. لایه نزدیکی به مراکز تجاری………………………………………….. 49

4-5-7. لایه نزدیکی به شبکه ارتباطی………………………………………….. 50

4-5-8. لایه پوشش عملکردی………………………………………….. 51

4-5-9. لایه محدودیت احداث ایستگاه های آتش نشانی………………………… 52

4-6. مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی با استفاده از منطق فازی…………. 53

4-6-1. نقشه های مربوط به مدل فازی………………………………………….. 53

4-6-1-1. تابع نوع اول…………………………………………. 54

4-7. فازی سازی لایه های اطلاعاتی………………………………………….. 54

4-7-1. عملگر فازی AND…………………………………………..

4-7-2. عملگر فازی گاما …………………………………………60

4-8. ترکیب همه لایه های اطلاعاتی فازی و اعمال ضرایب نهایی مدل AHP:……..

4-9. تعیین مناطق مستعد………………………………………… 62

فصل پنجم…………………………………………. 64

5-1. جمع بندی و نتیجه گیری………………………………………….. 65

5-2. آزمون فرضیه ها ی تحقیق………………………………………….. 66

5-3. پیشنهادها …………………………………………67

5-4. منابع…………………………………………. 68

چکیده:

توزیع و مکان یابی بهینه ایستگاه های آتش نشانی به دلیل اهمیت و توجه روزافزون به امر ایمنی در شهرها و ارائه تمهیداتی درزمینه پیشگیری و مقابله با آتش سوزی و حادثه بسیار مهم است. برنامه ریزی شهری از طریق وضع استانداردها و ضوابط و مقررات مربوطه سهم قابل توجهی در کاهش خسارات جانی و مالی و تأمین ایمنی برای شهروندان در بلند مدت دارد. مهم ترین مشکل در خدمات رسانی ایستگاه های آتش نشانی منطقه یک شهر بندرعباس، ناکافی بودن تعداد ایستگاه های موجود و محدود بودن شعاع عملکردی آن ها می باشد؛ بنابراین توزیع کمّی و کیفی ایستگاه ها به طور علمی و تخصصی موردبررسی قرار می گیرد. شاخص های مطرح در تحقیق حاضر به ترتیب الویت شامل نزدیکی به پارامترهای (شبکه ارتباطی – تراکم جمعیت – مراکز تجاری – مراکز صنعتی – مراکز آموزشی -مراکز اداری – مراکز درمانی) و فاصله از پوشش عملکردی می باشد که اثر هر یک در ارتباط بامکان گزینیدر قالب نقشه در محیط GIS ارائه گردیده است. لایه­های اطلاعاتی در محیط ArcGIS ایجاد و نتایج حاصل از تلفیق لایه­های اطلاعاتی، بهترین مکان ها را برای ایجاد ایستگاه های آتش نشانی در منطقه ی یک شهرداری بندرعباس معرفی گردیده است. در این تحقیق از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای برآورد اهمیت نسبی هر یک از پارامترها استفاده گردید. برای این منظور ابتدا بر اساس نظرات کارشناسان، مقایسات زوجی بین معیارها انجام شد. سپس مقادیر ناسازگاری قضاوت ها محاسبه گردید که سطح قابل قبولی برابر با 06/0 به دست آمد. بعد از تعیین وزن معیارها، در محیط GIS لایه های اطلاعاتی فازی سازی شده و با تحلیل و همپوشانی لایه های فازی وزن دار اقدام به تهیه نقشه نهایی مکان گزینی ایستگاه های آتش نشانی گردید. نتایج نشان داد که ایستگاه های موجود در محدوده با اولویت مکانی جانمایی شده اند. مناطق اولویت دار جهت استقرار ایستگاه های آتش نشانی شامل قسمت هایی از شمال شرقی منطقه، شمال غربی، غرب و جنوب منطقه یک می شود. قسمت های جنوبی و شمال غربی در حیطه شعاع عملکردی ایستگاه های موجود قرار دارد، اما مناطق غربی و شمال شرقی منطقه در خارج از عملکرد ایستگاه هاست. لذا نیاز به احداث دو ایستگاه جدید در این محدوده ها به منظور پوشش عملکردی کل منطقه یک می باشد. درنهایت با استفاده از محیط Google Earth و بازدیدهای میدانی، تعدادی مکان با ابعاد مناسب در شمال شرقی و غرب منطقه یک به عنوان مکان های پیشنهادی احداث ایستگاه جدید معرفی شده است.

فصل اول: کلیات تحقیق

2 . 2 . 2 . 2 . استان هرمزگان (از شرق به غرب)……………………………… 26

2 . 2 . 2 . 3 . استان بوشهر……………………………………….. 26

2 . 2 .3 . وسعت جنگل های مانگرو ایران………………………………………. 27

2 . 2 .4 . جنگل های مانگرو استان هرمزگان…………………………………… 30

2 . 2 . 4 . 1 . پراکنش…………………………………………… 31

2 . 2 . 4 . 2 . وسعت………………………………………….. 32

2 . 3 . تشریحپوشش گیاهی………………………………………… 34

2 . 3 .1 . عناصر درختی رویشگاه های مانگرو استان هرمزگان……………….. 34

2 . 3 . 1 . 1 . درخت حرا ……………………………………….34

2 . 3 . 1 . 2 . درخت چندل………………………………………… 38

2 . 3 .2 . فنولوژی گونه های حرا و چندل……………………….. 41

2 . 3 .3 . گونه های علفی همراه در رویشگاه های مانگرو استان هرمزگان……43

2 . 3 .4 . ساختار جنگل های مانگرو رویشگاه سیریك…………………………43

2 . 4 . تصمیمگیری………………………………………… 48

2 . 4 .1 . تصمیم گیری چند معیاری ( MCDM )…………………… 48

2 . 4 . 1 . 1 . مدلهای چند هدفه (MODM)…………………………. 48

2 . 4 . 1 . 1 . مدل های چند شاخصه (MADM)…………………….. 48

2 . 4 .2 . انواع مدلهای MADM………………………………………….

2 . 4 . 2 . 1 . روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)………………….. 50

2 . 4 .3 . معیارهای ارزیابی………………………………………… 53

2 . 4 .4 . نسبت سازگاری (C.R.) …………………………………..53

2 . 4 .5 . سامانه پشتیبانی تصمیم گیری (DSS) …………………..55

2 . 4 .6 . سامانه پشتیبانی تصمیم گیری مکانی (SDSS)………….. 56

3. مواد و روش ها………………………………………. 58

3 . 1 . مقدمه………………………………………. 58

3 . 2 . معرفی منطقه موردمطالعه……………………………………….. 58

3 . 2 .1 . موقعیت جغرافیایی………………………………………… 58

3 . 2 .2 . وضعیت آب و هوایی………………………………………… 59

3 . 2 .3 . خاکشناسی و محدودیت اراضی……………………………… 59

3 . 2 .4 . زمین شناسی………………………………………… 61

3 . 2 .5 . پوشش گیاهی و کاربری اراضی منطقه……………………. 61

3 . 3 . روش انجام کار………………………………………. 63

3 . 3 .1 . شناخت مسئله……………………………………….. 64

3 . 3 .2 . ابزار مورد استفاده………………………………………. 64

3 . 3 .3 . جمع آوری داده………………………………………. 64

3 . 3 .4 . آماده سازی داده ها………………………………………. 64

3 . 3 .5 . تشکیل پایگاه داده………………………………………. 65

3 . 3 .6 . معیارهای مؤثر در مکان یابی مناطق مستعد احیاء بیولوژیک جنگل های مانگرو…… 65

3 . 3 .7 . لایه های اطلاعاتی………………………………………… 65

3 . 4 . ایجاد لایه های اطلاعاتی………………………………………… 66

3 . 4 .1 . لایه ی شیب زمین………………………………………… 66

3 . 4 .2 . لایۀ کاربری اراضی (ساحلی)………………………………. 67

3 . 4 .3 . لایه ژئومورفولوژی………………………………………… 70

3 . 4 .4 . لایه خورهای ساحلی………………………………………… 72

3 . 4 .5 . لایه خط جزر ومد……………………………………….. 73

3 . 4 .6 . لایه پراکنش گونه های جنگلی مانگرو……………………….. 75

3 . 4 .7 . لایه پراکنش گل خورک…………………………………………. 77

3 . 4 .8 . لایه بافت خاک…………………………………………. 78

3 . 4 .9 . لایه EC…………………………………………

3 . 4 .10 . لایه هیدروگرافی (عمق آب)……………………………….. 80

3 . 4 .11 . لایه ارتفاع……………………………………….. 82

3 . 5 . وزن دهی به معیارها………………………………………. 82

3 . 6 . محاسبه نرخ سازگاری………………………………………… 83

4. نتایج………………………………………… 86

4 . 1 . قواعد تصمیم گیری یا روش های مختلف ترکیب لایه ها…………… 86

4 . 2 . تلفیق لایه های اطلاعاتی و اولویت بندی مکان ها……………….. 86

4 . 2 .1 . تعیین ارزش معیار شیب………………………………………. 86

4 . 2 .2 . تعیین ارزش معیار کاربری ساحلی…………………………. 87

4 . 2 .3 . تعیین ارزش معیار ژئومورفولوژی……………………………. 88

4 . 2 .4 . تعیین ارزش معیار خورهای ساحلی…………………………..90

4 . 2 .5 . تعیین ارزش معیار خط جزر و مد……………………………… 90

4 . 2 .6 . تعیین ارزش معیار پراکنش جنگل های مانگرو ……………….91

4 . 2 .7 . تعیین ارزش معیار پراکنش گل خورک………………………. 92

4 . 2 .8 . تعیین ارزش معیار بافت خاک…………………………………. 93

4 . 2 .9 . تعیین ارزش معیار هدایت الکتریکی……………………….. 94

4 . 2 .10 . تعیین ارزش معیار عمق آب…………………………….. 95

4 . 3 . ارزیابی نرخهای ناسازگاری در مدل Expert choice…………….

4 . 4 . تلفیق و آنالیز لایههای اطلاعاتی بر اساس ارزشهای بدست آمده از روش AHP……..

4 . 5 . آنالیز حساسیت…………………………………………. 97

4 . 6 . سناریوهای مختلف در صحت سنجی نقشه های حاصل از AHP…………..

4 . 6 .1 . سناریوی (1): صحت سنجی با استفاده از همپوشانی ساده (Fuzzy AHP)……100

4 . 6 .2 . سناریوی (2): صحت سنجی با استفاده از روش گامای فازی (Fuzzy AHP)……101

4 . 7 . تعیین مکان مناسب با استفاده از روش جمع فازی (FUZZY-AHP) و گامای فازی (FUZZY-GAMA)…102

5. بحث و نتیجه گیری………………………………………… 105

5 . 1 . مقدمه………………………………………. 105

5 . 2 . آزمون فرضیه ها………………………………………. 105

5 . 3 . نتیجه گیری و بحث…………………………………………. 105

5 . 4 . پیشنهادها………………………………………. 108

6. منابع و مراجع………………………………………… 110

چکیده:

جنگل های حرا در مناطق ساحلی جنوب کشور ایران قرار دارند و به دلیل کارکردهای بی شمار و ارزش های زیست محیطی حفاظت، احیاء و توسعه آن ها ضروریست. تصمیم گیری طریقه عمل در مسیری خاص، به صورت آگاها‏‏‏‏نه جهت نیل به اهداف می باشد تا بدین طریق گزینه ای مناسب در میان انواع گزینه ها انتخاب شود. یک مسئله مبتنی بر تصمیم گیری مکانی زمانی مطرح می شود که بین وضعیت مطلوب و موجود از دیدگاه تصمیم گیر اختلاف وجود داشته باشد. با توجه به مسئلۀ تصمیم گیری مکانی، ارزیابی صحیح روش ها و انتخاب مناسب ترین مکان جهت اجرای پروژه با توجه به شرایط حال حاضر یکی از مسائل مهمی است که پیش روی تصمیم گیران قرار دارد. ماهیت چند معیاره بودن تصمیم گیری، انتخاب فن آوری مناسب، فقدان اطلاعات کامل و به روز و کم تجربه بودن تصمیم گیران موجب پیچیدگی موضوع و ایجاد چالش درانتخاب روش تصمیم گیری و نهایتأ انتخاب مکان مناسب جهت اجرای پروژه می گردد. جنگل های حرا از جمله منابع پایدار می باشد که امروزه توجه زیادی را به خود معطوف کرده است. توانایی های سامانه اطلاعات جغرافیایی در زمینۀ مکان یابی سبب شده است تا در مکان یابی مناطق مستعد احیاء بیولوژیک مورد استفاده قرار گیرد. هدف از این بررسی مشخص کردن مناسب ترین مناطق جهت احیاء بیولوژیک جنگل های حرا با استفاده از روش تصمیم گیریچند معیارهمکانی در رویشگاه سیریک است. در این پژوهش مؤثرترین معیارها جهت مناطق مستعد احیاء بیولوژیک شامل عمق آب، پراکنش گونه های حرا و چندل، نقاط حضور گونه گل خورک، طبقات شیب، بافت خاک، هدایت الکتریکی، خط جزر و مد، ژئومورفولوژی ساحلی، کاربری اراضی (ساحلی) و خورها بودند. سپس با استفاده از نظر کارشناسان و با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) معیارها پهنه بندی و وزن دهی شدند. قاعده های تصمیم گیری همپوشانی شاخص، تحلیل سلسله مراتبی، FUZZY AHP، جهت شناسایی مکان های بهینه مورد استفاده قرار گرفت. تفسیر خروجی ها بیانگر تفاوت در نتایج روش هاست. در نهایت جهت حصول اطمینان از صحت نتایج با کنترل زمینی بررسی شد. روش همپوشانی به عنوان بهترین قاعده تصمیم گیری جهت شناسایی مناطق مناسب جهت احیاء بیولوژیک جنگل های مانگرو در رویشگاه سیریک استان هرمزگان معرفی گردید.

فصل اول: مقدمه و کلیات

1- مقدمه

جنگل­های مانگرو اکوسیستم­هایی تالابی از اجتماعات ساحلی مناطق حاره­اند که نه به خشکی تعلق دارند و نه به دریا بلکه ارمغان مشترک دریا و خشکی به شمار می­روند. مانگرو در اصل یعنی درخت شناور ایستاده و ریشه آن پرتغالی است، مانگ به معنی درخت شناور، گرو به معنی ایستاده، جنگل­های مانگرو از اکوسیستم­های ویژه مناطق حاره­­اند و معمولأ با واژه­هایی مانند زیستگاه­های حیاتی، منحصربه فرد، حفاظتی، همیشه بهار و … توصیف می­شوند و این صفات حاکی از اهمیت آن ها از جنبه­های بوم­شناختی، زیست­محیطی و زیبا­شناسی است و بی­دلیل نیست که امروزه این جنگل­ها در کانون توجه سه معاهده بین­المللی زیست­محیطی یعنی کنوانسیون تالاب­ها، تنوع زیستی و میراث­های جهانی قرار دارد. نام دیگر این جنگل­ها جنگل­های جزر و مدی یا کشندی است.

جنگل­های مانگرو کانون تنوع زیستی هستند، زیرا به دلیل ویژگی­ها و موقعیت خاص خود برای گونه­های بی­شماری از بی­مهرگان تا مهره­داران خشکی­زی و آبزی زیستگاهی یگانه و منسجم فراهم می کنند و از مهم ترین زیستگاه­های پرندگان بومی و مهاجر آبزی به ویژه گونه­های کمیاب و درخطر تهدید به شمار می­روند به همین دلیل حفاظت آن ها ازنظر اولویت به وسیله سازمان­های ذیربط جهانی نیز مورد تأکید قرارگرفته است.

جنگل­های مانگرو را زیستگاه­های حساس می­نامند زیرا موقعیت اکوتونی آن ها اگرچه باعث شده از غنای زیستی هر دو اکوسیستم دریا و خشکی سود برده و به یکی از غنی­ترین اکوسیستم­های جهان تبدیل شوند، اما همین موقعیت نقطه آسیب­پذیری آن ها نیز محسوب می­شوند زیرا از هر دو سو می­توانند در معرض تهدید قرار بگیرند.

این جنگل­ها اکوسیستم­های حیاتی نیز می باشند زیرا کارکردهای آن ها قابل تبدیل به ارزش­های معمول مادی نبوده و تقریباً هیچ­گونه گزینه قابل جانشینی ندارند (ذاکری و موسوی، 1387).

جنگل های مانگرو تالاب های ساحلی پوشیده از درختان و درختچه های گرمسیری و نیمه گرمسیری در اراضی جزر و مدی سواحل آب های گرم، لب شور و شور بین مدارهای 30 درجه شمالی و 30 درجه جنوبی عرض جغرافیایی هستند. گیاهان مانگرو از گروه هیگروهالوفیت ها و از دسته هالوفیت های نهان دانه باتلاقی به شمار می آیند كه با استقرار بر روی زمین های سیلتی و پوشیده از رسوبات دانه ریز یك مرحله انتقالی از خشكی به دریا را تشكیل می دهند. وجه تمایز گونه های بومی جنگل های ماندابی مانگرو با گیاهان ساكن خشكی در خصوصیات ساختمانی، نیازمندی ها و بردباری های اكولوژیك و نحوه تجدید حیات آن ها است؛ بطوریكه به رغم تنوع گونه ای از حیث تاكسونومی، شباهت های ساختمانی یكسان دارند و در مناطق با شرایط اكولوژیك ویژه، فرماسیون های مشابه ایجاد می كنند (دانه كار، 1374/ ب).

1-1- بیان مسأله

3-1-7 جنس خاک…………………………………………. 36

3-2مواد و روش­ها………………………………………… 36

3-2-1 منابع داده………………………………………… 36

3-2-2 مراحل پژوهش………………………………………. 37

فصل چهارم

4-1نتایج حاصل از اجرای مدل تاپسیس…………………… 60

4-2ارزیابی نتایج مدل با روش کمی و مشاهدات میدانی…….66

4-3 تحلیل منطقه پیشنهادی…………………………… 76

4-4نتایج مدل داده و بحث روی آن…………………………… 77

فصل پنجم

5-1 نتیجه گیری………………………………………….. 83

5-2آزمون فرضیه…………………………………………. 83

5-3 پیشنهادات……………………………………… 84

چکیده:

شهر در محیط جغرافیایی نه بر اساس ظرفیت و امکانات بلکه بر اساس اضطرار و ضرورت­ها گسترش پیدا می­کند. این مساله در شهرهای امروزی به شدت به­چشم می­خورد نکته­ی قابل توجه آنکه شهر باید در هماهنگی تمام با قرارگاه طبیعی خود قرار بگیرد و ضروری است که انسان بتواند با بستر زمین یک رابطه­ی منطقی برقرار کند. از این رو در پژوهش حاضر به بررسی عواملژئومورفولوژیکموثر بر توسعه فیزیکی شهر اراک پرداخته شده است و مدل داده مفهومی برای توسعه­ی فیزیکی شهر طراحی شده است، به­گونه­ای که برای سایر شهرها نیز الگو قرار گیرد. واحد کاری بر اساس لندفرم­های منطقه تعریف گردید. مطالعه­ی توسعه­ی فیزیکی شهر اراک براساس شاخص­هایی نظیر ارتفاع، فاصله از خطوط گسل، نقشه­ی ژئومورفولوژیکی، کاربری، پیوستگی شهر اراک، لرزه­خیزی، شیب، فاصله­ی مناسب تا کویر میقان و ارتفاع رواناب انجام شد. شاخص­های مورد نظر بر اساس توابع عضویت فازی استاندارد گردید. سپس روابط شاخص­ها بر اساس ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یک طرفه (ANNOVA) و خوشه­بندی در واحد­های لندفرم ارزیابی شد. جهت مشخص نمودن اولویت لندفرم­ها برای توسعه­ی فیزیکی آتی شهر، مدل تاپسیس اجرا گردید. در راستای اجرای مدل، وزن متغیرها براساس نظرخواهی از متخصصین توسط مدلAHP انجام شد. نتایج تحلیل نشان داد، اولویت اول برای توسعه فیزیکی شهر اراک، در شمال غربی این شهر قرار دارد. بستر فضای پیشنهادی از نظر طبیعی مورد بررسی قرار گرفت.

فصل اول: مقدمه پژوهش

1-1- مقدمه

«قدرت عمل انسان در محیط طبیعی به اقتضای تعداد فزاینده ی جمعیت و تکامل سریع ابزار و وسایل، روز به روز ابعاد وسیع­تری به خود می­گیرد»(رهنمایی، 1387: 9). «در این شرایط توسعه­ی­ فیزیكی شهرها معمولا بدون توجه به فاکتورهای طبیعی اتفاق می­افتد. از جمله تبعات این نوع توسعه­ های فیزیكی در شهرها: تخریب باغ­ها و زمین­های زراعی به نفع ساخت و سازها، دست­اندازی به حریم رودخانه­ها و ارزش­های زیست محیطی، توسعه در شیب­های تند، همجواری­های نامناسب در كاربری­ها می باشد. برای به حداقل رساندن اثرات نامطلوب زیست محیطی حاصل از چنین فرایندی، لازم است علاوه بر سایر فاكتورهای اقتصادی – اجتماعی و سیاسی به فاكتورهای طبیعی و خصوصیات زمین به عنوان پایه اصلی توسعه فیزیكی توجه كافی مبذول گردد»(کرم و محمدی، 60:1388).

«گسترش بی رویة شهرها یک مشکل جهانی است و پیش­بینی می­گردد تا سال 2025 افزون بر 65 درصد جمعیت جهان در شهرها زندگی کنند در عین حال افزایش سریع پراکندگی شهری، اثرات زیان باری در محیط بر جای می­گذارد»(Kaya, 2006:19 ).

«تا زمانی که الگوی رشد شهرها ارگانیک بوده و عوامل درون­زا و محلی تعیین­کننده­ی رشد شهری بوده اند، زمین شهری نیز کفایت کاربری­های سنتی شهری را می­داده و حسب شرایط اقتصادی، اجتماعی و امنیتی شهر، فضای شهر را به طور ارگانیک سامان می­داده است»(ماجدی، 1378: 6)، اما امروزه زمین شهری برای جمعیت سرازیر شده به آن کافی نمی­باشد و مطالعات اساسی را در زمینه­ زمین و ژئومورفولوژی شهری و یافتن مکان بهینه برای استقرار و توسعه­ی فیزیکی شهرها را می­طلبد.

«توسعه­ی شهر بر روی سطح زمینی صورت می­گیرد که از مواد و اشکال ویژه­ای به وجود آمده است. این مواد و اشکال ممکن است ذاتأ برای فعالیت­های خاصی مناسب باشند و شهرها را در مراحل مختلف توسعه با مخاطرات روبه­رو سازند. از سوی دیگر بیشتر عوارض زمین با محیط فعلی خود سازگار نیستند. اغلب آن­ها تحت یک مجموعه­ی آب و هوایی با شرایط متفاوت از قبیل یخچال­ها یا ورقه­های یخی قدیمی به وجود آمده­اند. این عوارض ممکن است تا زمانی پایدار بمانند که با گیاهان پوشیده شوند یا تحت شرایط غالب بارش یا زهکشی قرار گیرند. با وجود این اگر این پایداری برهم بخورد شاید در حالت تعادل با شرایط جدید سازگار شوند. توسعه­ی شهر تغییرات تاسف باری را در این شرایط به وجود می­آورد»(روستایی و جباری، 1391: 21).

«بررسی ویژگی های جمعیتی در شهر اراک ضرورت این شهر را به توسعه فیزیکی به صراحت آشکار می­نماید. شهر اراک تا قبل از شروع تحولات صنعتی با رشد پایین جمعیت مواجه بوده است. طی دوره شکل­گیری شهر تا سال 1335 تنها 89 هزار نفر در این شهر ساکن بوده اند. همانطور که در جدول و نمودار زیر مشاهده می­شود جمعیت شهر اراک از 71925 نفر در سال 1345 به 484212 نفر در سال 1390 رسیده است. شروع تحولات جمعیتی از اواسط دهه­ی 40 شمسی همزمان با صنعتی شدن و پذیرش نقش­های جدید، اتفاق می­افتد و به تبع آن، روند رشد جمعیتی و مهاجرتی به این شهر تا اواسط دهه­ی70­ شمسی ادامه می­یابد. بعد از این دهه رشد جمعیتی شهر غالباَ بر پایه­ی رشد طبیعی جمعیت بوده است.

………………………………………………………………………………………… 12

1-5-1- مجموعههای پایه زتای دوگانه و پایه زتای سه گانه…………………………………………………………………………………………………….. 13

1-5-2- مجموعه پایه قطبیده…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 13

1-6- هدف………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 14

فصل دوم: بخش نظری

2-1- روش های محاسباتی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 16

2-3- فلسفه تئوری Gaussian 09………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 17

2-4- محاسبات در فاز حلال…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 18

فصل سوم: بحث و نتیجه گیری

3-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 18

3-2- بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 18

3-2-1- بررسی حالت گازی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 20

3-3- بررسی پایداری توتومرها در حالت گازی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 20

3-4- بررسی ساختار توتومرها در حالت گازی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 23

3-5- بررسی پایداری توتومرها در حلال……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 26

3-6- اثر ویژه حلال……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 28

3-6-1- بررسی پایداری و ساختار………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 28

3-7- بررسی محاسبات NBO و Mulikenدر نه توتومر زانتین با استفاده از روش DFT و MP2 در فاز گازی 40

3-8- حالت گذار…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 46

3-9- بررسی اوربیتال های HOMO و LUMO…………………………………………………………………………………………………………………………… 48

3-10- نمایش اوربیتال های HOMO و LUMO……………………………………………………………………………………………………………………….. 50

3-11- بررسی طول پیوند برای پایدارترین توتومر با یون های مختلف………………………………………………………………………………………. 52

3-12- نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 55

مراجع:………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 20

فهرست جدول­ها

عنوان و شماره صفحه

جدول 3-1: انرژی کل محاسبه شده، پایداری نسبی و دادههای ترمودینامیکی ایزومرهای مختلف زانتین با روشهای DFT و MP2 و سطح پایه 6-311++G(d,p). 21

جدول 3-2: طول پیوند ایزومرهای A-I زانتین محاسبه شده با روش DFT با مجموعه پایه 6-311++G(d,p) در حالت گازی 23

جدول3-3: طول پیوند ایزومرهای A-I زانتین محاسبه شده با روش MP2 با مجموعه پایه 6-311G(d,p) در حالت گازی 24

جدول 3-4: زاوایای پیوند ایزومرهای A-I زانتین محاسبه شده با روش DFT با مجموعه پایه 6-311++G(d,p) در حالت گازی 25

جدول 3-5: زوایای پیوند ایزومرهای A-I زانتین محاسبه شده با روشهای MP2 با مجموعه پایه 6-311G(d,p) در حالت گازی 26

جدول 3-6: پایداری نسبی و ممانهای دو قطبی ایزومرهای زانتین در حالت گازی و حلال محاسبه شده با روش DFT و MP2 با مجموعههای پایه 6-311++G(d,p) و 6-311G(d,p). 27

جدول 3-7: انرژی نسبی، استحکام باند و فاصله پیوند هیدروژنی برای توتومرهای زانتین با روش DFT و مجموعه پایه 6-311++G(d,p) 35

جدول 3-8: محاسبه انرژی فعال سازی و انرژی آزاد نسبی بر حسب کیلو کالری بر مول برای توتومرهای زانتین با استفاده از یک مولکول آب با روش DFT و مجموعه پایه B3LYP/6-311++G(d,p). 36

جدول 3-9: محاسبه تغییرات NBO در اتم برای توتومرهای زانتین با روشهای DFT و MP2 در دو فاز گازی و حلال 40

جدول 3-10: محاسبه تغییرات Muliken در اتم برای توتومرهای زانتین با در روشهای DFT و MP2 در دو فاز گازی و حلال 43

جدول3-11: انرژی فعالسازی و انرژی آزاد نسبی بر حسب کیلو کالری بر مول برای توتومرهای زانتین محاسبه شده با B3LYP/6-311++G(d,p) 46

جدول3-12: پارامترهای انرژی توتومرهای زانتین به روش DFT در فاز گازی بر حسب (ev). 49

جدول 3-13: بررسی طول پیوند پایدارترین توتومر زانتین با یونهای مختلف با روش DFT و سطح پایه 6-311++G(d,p). 52

فهرست شکل ها

عنوان و شمارهصفحه

شکل 1-1: ساختار برخی از پورینها 3